Nasze wartości – czy warto o nich rozmawiać?

Temat wydaje się taki patetyczny i abstrakcyjny. Jak to się ma do praktycznego działania?

Okazuje się, że ma i to bardzo wiele wspólnego. Wartości są podstawą naszego działania, tworzą ramy naszych decyzji, stanowią siłę napędową pracy i pasji. Są głęboko w nas zakorzenione, więc często nie uświadamiamy sobie jakimi wartościami się kierujemy albo w jaki sposób kształtują one nasze działania (wg Tony-ego Stoltfuza). Są motywacją. To, jak postępujemy wobec innych, jakie studia wybieramy, to wszystko bierze się z wartości. Jak pisze Beck i Cowan 1996, wartości są elementarną cząstką każdego ludzkiego działania. Gdy działamy zgodnie  lub niezgodnie z naszym systemem wartości, to powoduje to albo zadowolenie, spełnienie albo frustracje. Dlatego, warto sobie je uświadomić, nazwać, uporządkować,  gdyż dobrze jest wiedzieć dlaczego podejmujemy takie a nie inne decyzje. Poza tym, są ponadczasowe łączą przeszłość, z teraźniejszością i przyszłością. Są organizującym motywem przebiegu naszego życia, działań i decyzji (Łukasz T. Marciniak, Sylwia Rogala – Marciniak).

Mogą zmieniać się w czasie w związku z rozwojem, doświadczeniem, zwiększaniem samoświadomości. Oczywiście warto je oddzielić od przekonań, którymi się kierujemy. Niezadowolenie, które często jest powodem szukania zmian bierze się faktycznie z niezgodności naszego systemu wartości z realiami. Praktycznie, prostym przykładem może być praca, która daje duże możliwości finansowe, pozwala na utrzymanie rodziny, dostatnie życie ale jakoś specjalnie nie daje zadowolenia, spełnienia. Zobaczmy czym się kierujemy w życiu. Warto odpowiedzieć sobie na pytanie co jest dla nas najważniejsze w pracy, jakie jej aspekty nakręcają nas do działania. Jeżeli okaże się np. że naszą najważniejszą wartością jest praca która zapewnia rozwój a nasza aktualna praca jest dobrze płatna ale rozwoju nie zapewnia to znaczy, że działamy odpowiadając na potrzeby innych wartości (np. rodzina, dostatnie życie) a nie zaspokajamy jednej z naszych ważniejszych wartości. Być może bierze się to stąd, że wcześniej szukając zatrudnienia co innego było dla nas ważne. Mając taką wiedzę, możemy coś z tym zrobić np. poszukać nowej pracy, która pozwoli nam na realizacje i rozwój a jednocześnie zaspokoi inne cenne dla nas wartości albo znaleźć inne pole, w którym będziemy się rozwijać.

Jakie są nasze wartości, jak nabyć wiedzę na ich temat?

Podręczniki sugerują różne metody. Są nawet narzędzia psychologiczne – skale pozwalające na odkrycie i uszeregowanie ich ale mają one głównie zastosowanie do pracy terapeutycznej, badawczej.

W kontekście naszego funkcjonowania zawodowego i nie tylko lepiej sprawdzają się narzędzia coachingowe i z zakresu doradztwa zawodowego.

Oczywiście nie musimy wykonywać skomplikowanych testów, uzupełniać list, itd. Możemy sobie uczciwie odpowiedzieć na parę pytań, żeby poznać ważne dla nas aspekty. Są to następujące pytania:

• Co ma dla Ciebie w życiu sens?
• Jakie są najważniejsze wartości?
• Na jakich podstawach opierasz swoje najistotniejsze decyzje?
• Najlepsza dla Ciebie inwestycja czasu, pieniędzy, energii – to? Dlaczego?
• Z czego jesteś najbardziej dumny?
• Co Cię ekscytuje w życiu? Dlaczego?
• A w kontekście pracy – Wyobraź sobie dzień spędzony w pracy? Jak się czujesz myśląc o tym jak będziesz spędzać każdy dzień swojego życia?

Ciekawy sposób poznania hierarchii systemu własnych wartości w życiu zawodowym zaproponował R. N. Bolles w książce „Jakiego koloru jest Twój spadochron”.

Proponuje uświadomienie sobie, jakim celom, wartościom chcesz podporządkować swoje życie, mając na myśli końcowy efekt naszego życia. Proponuje bilans w oparciu o 9 elementów. Aby je uszeregować, warto uzupełnić Siatkę Priorytetów. W siatce wyszczególnione są wartości wraz z rozszerzeniem – pytaniami zbliżającymi nas do rozumienia sensu danej wartości. Dodam, że niektóre sformułowania wydadzą się patetyczne ale tylko w taki sposób można dociec do sedna rozwiązania.

Oto Siatka priorytetów wartości: Siatka Priorytetów Wartości Bolles.

Jeżeli sformułowania nie do końca przypasują nam do gustu, można je zapisać swoimi słowami. To działanie przybliży nas do “złapania” tego o co nam chodzi w pracy a także w innych obszarach, co nadaje naszemu działaniu sens.

Źródła

Richard N. Bolles, “Jakiego koloru jest Twój spadochron?”

Tony Stoltzfus, “Sztuka zadawania pytań w coachingu”

Łukasz T. Marciniak, Sylwia Rogala – Marciniak, “Coaching”.