Pierwsza praca – wskazówki, jak się zachować w nowym środowisku.

Spotkałam się z głosami, szczególnie studentów ostatnich lat studiów także absolwentów, że po rozpoczęciu zatrudnienia poczuli się oszukani przez pracodawcę, wykorzystani.

Rozpoczynając pierwszą pracę warto przygotować się i dobrze zacząć, żeby z zadowoleniem realizować swoje cele zawodowe. Aby się zabezpieczyć przed takim samopoczuciem i jednocześnie nastawić na odniesienie sukcesu, warto zapoznać się z podstawowymi informacjami. Należy wziąć pod uwagę zarówno aspekty formalne, merytoryczne, jak i organizacyjne czy społeczne.

Oto kilka wskazówek przydatnych na początku kariery zawodowej. Rozpocznę od kwestii merytorycznych:

• Wiedza z szkoleń, kursów, intranetu/internetu. Ucz się jak najwięcej na początku. Wykorzystaj do tego intranet, różne kursy e-learningowe, które tam znajdziesz. Wszelkie materiały potrzebne do wykonywania zadań i pracy powinny być Ci znane.

• Ucz się od innych. Szczególnie jako absolwent, osoba rozpoczynająca pracę, masz największą szansę dowiedzieć się bardzo dużo od współpracowników. Korzystaj z tego, im dłuższy staż, tym będzie trudniej. W sytuacji, gdy masz mniej pracy, projektów przysiadaj się do osób bardziej doświadczonych, dłużej pracujących i obserwuj ich, jak pracują – oczywiście –  o ile to możliwe.

• Zorganizuj sobie notatnik i zapisuj odpowiedzi na pytania, które zadajesz innym. Zanim o coś zapytasz następnym razem, sprawdź, czy nie masz już gotowej odpowiedzi w swoim notatniku. Trudno jest zapamiętać wszystkie informacje, kiedy są nowe, a nikt nie lubi wielokrotnie odpowiadać na to samo pytanie.

W moim przekonaniu jeden z ważniejszych czynników to kwestie komunikacji i społeczne:

• Warto być miłym dla wszystkich – brzmi jak slogan – może tak, ale nie oceniaj ludzi po pozorach. Nie wiesz jakie układy panują w firmie, kto kogo zna i dlaczego tu pracuje, jak długo i za co odpowiada dokładnie, więc robienie jakichkolwiek założeń i pochopna ocena innych może Ci tylko zaszkodzić.

• Poznawaj jak najwięcej osób, w kuchni, na przerwie dołącz do zespołu, różnych grup, wtedy szybciej się zaaklimatyzujesz w firmie.

• Przyjmij  rolę uważnego obserwatora relacji panujących w firmie. Jeżeli zauważysz jakieś napięcia, konflikty, nie wydawaj pochopnych opinii, nie angażuj się zbyt szybko po żadnej stronie. Lepiej pozostać chwilę z boku i rozeznać sytuację, niż podjąć nietrafną decyzję.

• Z drugiej strony, bądź uważny w każdej relacji, dużo słuchaj. Ludzie na początku lubią opowiadać o firmie, o innych (niestety nie zawsze w pochlebny sposób). Dzięki temu szybko się zorientujesz, jaka panuje kultura organizacyjna w firmie, ta niepisana, niezwykle ważna w odpowiedniej adaptacji.

Kolejne to: aspekty organizacyjne:

• Czas pracy, chodzi o punktualne przychodzenie do pracy, tak dla porządku. Nawet jak się wszyscy spóźniają i twierdzą, że tak jest i zachęcają Cię do kopiowania tego zachowania, to zanim dołączysz do grupy spóźnialskich, poobserwuj sytuacje przychodząc punktualnie. Zwykle trudniej jest w wychodzeniem z pracy. Zdarza się, że w firmie panują niepisane zasady typu: np. „wszyscy siedzą, dopóki jest szef”, a ten lubi przesiadywać po godzinach, albo „przed 19-ą nikt nie wychodzi, bo jest tyle pracy” i oczywiście nie ma nadgodzin. Mimo, że jest to niezgodne z przepisami, często niektórzy a nawet większość dostosowują się do takich zasad. Tutaj wybór leży po Twojej stronie. Łatwiej jest, gdy jesteś rozliczany za efekty a nie za siedzenie przy biurku.

• Skoro o biurku mowa to kolejny punkt – miejsce pracy. Powinno być raczej uporządkowane, dobrze zorganizowane. Zanim inni poznają Twoje zwyczaje będziesz oceniany po różnych aspektach, między innymi po porządku, jaki po sobie zostawiasz. Wszelkie dokumenty, które nie są do powszechnego oglądania powinny być zamknięte w szafkach, szufladach, sejfach – w bezpiecznym, niedostępnym dla innych miejscu. Szczególnie, jak pracujesz na open space, zwróć uwagę na to, gdyż niewinnie leżąca kartka na Twoim biurku może wpaść w niepowołane ręce.

• Aktywność w internecie. Na komputerze mogą być zainstalowane programy mierzące aktywność, więc bywanie w portalach społecznościowych, na chatach albo prowadzenie osobistego bloga  niezwiązanego z pracą, może zostać odnotowane i mieć wpływ na dalszą chęć współpracy z Tobą.

Ostatnie – kwestie formalne, jeszcze do domknięcia przed rozpoczęciem pracy ale istotne też w trakcie:

• Tutaj ważna jest znajomość kodeksu pracy (nie całego oczywiście:-), szczególnie rozdziały dotyczące umów o pracę, jej rodzajów, zakresu, okresów zatrudnienia, wypowiedzenia, przysługującego urlopu, przerw w pracy. Dalej są tematy związane z badaniami lekarskimi i szkoleniem BHP, urlopami i innymi. Internet obfituje w wiele stron na ten temat, między innymi: https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-co-warto-wiedziec-rozpoczynajac-pierwsza-prace

• Warunki zatrudnienia, powinny być domknięte na ostaniem etapie przed podpisaniem umowy z pracodawcą. Zwykle każda firma ma w swojej praktyce zatrudnianie na ustalone okresy, np. jedne zaczynają od okresu próbnego, później przedłużają umowę na czas określony, lub nieokreślony, inne proponują na początku czas określony. Warto dopytać na rozmowie o warunki przedłużania umów. Kolejna rzecz to doprecyzowanie kwoty wynagrodzenia – wartość netto/brutto. Czasami zdarza się, że pracodawcy obiecują określoną kwotę delikatnie „z gwiazdką” dodając, że jest to z prowizją albo premią, co nie zawsze jest słyszane przez druga stronę. Wszelkie świadczenia płacowe i pozapłacowe powinny być domknięte przed rozpoczęciem. Jeżeli istotnie zależy Ci na jakieś kwestii, np. nauka języka, to dopytaj czy są jakieś warunki, które trzeba spełnić. Może się okazać, że firma dofinansowuje naukę tylko wybranym grupom osób. Pracodawca nie musi umieszczać zakresu obowiązków w umowie, może je przekazać w formie ustnej lub jako załącznik do umowy. Najważniejsze jest, aby znać swój zakres zadań.

• Znajomość wewnętrznych regulaminów: pracy, systemów motywacyjnych, premiowych, struktury organizacyjnej, itp. Każdy pracownik powinien mieć dostęp do takich dokumentów czy w formie papierowej czy w elektronicznej, najczęściej umieszczane są one w intranecie. Regulamin pracy doprecyzowuje warunki w danej firmie i powinien być zgodny z kodeksem pracy. Jeżeli jest jakiś przepis niekorzystny dla pracownika, to pracodawcę obowiązuje kodeks pracy. W niektórych firmach może nie być dodatkowych dokumentów, więc obowiązuje umowa o pracę i kodeks pracy.

• Poufność wynagrodzenia – jako osobny punkt. Jeżeli takowa jest w firmie, a najczęściej bywa, to nie dziel się informacją o zarobkach z innymi. Zdarzały się sytuacje, gdy dłużej pracujący pracownicy chwaląc się własną pensją zachęcali „nowych” do dzielenia się tą informacją. Kończyło się to zwykle niezadowoleniem i frustracją pytającego, nowego pracownika i pracodawcy. Niestety zdarzają się jeszcze nierówności placowe w firmach. Twój szef i dział HR zwykle znają Twoje uposażenie i to wystarczy.

Uwaga końcowa

Skuteczna adaptacja i dobry początek nie oznacza, że akceptujesz wszelkie zachowania i warunki. Jeżeli coś Ci się wyraźnie nie podoba, to postaw granice. Np. jeżeli wszyscy siedzą w pracy do tej wymienionej wyżej 19-tej, a Ty tego nie akceptujesz to: albo będziesz się wyrabiał  wcześniej ze swoimi zadaniami i szef po czasie to zauważy i zaakceptuje Twoje tzw. ”wcześniejsze” wyjście, albo nie jest to posada dla Ciebie, na dłuższą metę.

Warto zachować tzw. zdrowy rozsądek i jeżeli jakieś relacje są dokuczliwe, nie odpowiadają Tobie, układy Cię męczą, zachowania innych mocno obciążają, to zawsze jest alternatywa. Możesz to zmieniać wewnątrz firmy i inni to będą tolerować, a jak nie, to Ty powinieneś zmienić pracę. Kodeks pracy mówi o tym, że pracodawca powinien przeciwdziałać mobbingowi i dyskryminacji. Jeżeli mają miejsce jakieś niepokojące sytuacje masz prawo się zwrócić do pracodawcy.

Na pewno nauka jaką wyniesiesz ze swoje pierwszej pracy i z różnych sytuacji będzie ogromna  i zaprocentuje w dalszej karierze zawodowej.

Powodzenia!